🍷LIỆU CHAI TO, ĐẾ DÀY&SÂU, NỒNG ĐỘ CỒN CAO, NÚT BẤC CÓ QUYẾT ĐỊNH CHẤT LƯỢNG VÀ GIÁ THÀNH 1 CHAI RƯỢU VANG??? (PHẦN 3)
3. Chai nút bấc/nút bần (nút vỏ gỗ có nghĩa là cần dung khui để mở). Chai nút văn (nút xoắn, vặn tay ra là mở được) mặc nhiên là chai rượu bình thường❓
Nếu như mấy bài đã đăng trước đây trên diễn đàn đều là #những_trải_nghiệm_thực_tế của bản thân khi tôi may mắn được giao tiếp/thưởng thức rượu ở một số nơi, một số vùng, một số hãng khác nhau và những thông tin đã chia sẻ tới ace thường là về thực tế thì phần về nút chai này ngoài những trải nghiệm bản thân thì có những thông tin mà ace có thể tự tìm hiểu qua mạng.
Một số người inbox và yêu cầu viết tiếp cho đầy đủ các phần : vỏ chai, nồng độ cồn và nút chai nên tôi cũng theo ý mà một số anh chị em đã yêu cầu.Bài này tôi cũng đã nêu ở một vài groups trước đây , tuy nhiên ở group mình tôi xin phép bổ sung thêm nhiều thông tin cho hoàn thiện hơn.Tôi cố gắng ngăn gọn nhất có thể, nhưng để được tương đối đầy đủ các thông tin thì bài viết ko thể quá ngắn được, vậy nên nếu ace nào ko đủ kiên nhẫn hoặc đã biết rồi thì vui lòng bỏ qua hay chỉ xem lướt.
Chúng ta đều biết rằng nhìn chung đã nói đến nắp chai rượu vang là người ta hay nghĩ đến nút bấc (hay còn gọi là nút bần).Trước khi có loại nút này ra đời thì người ta dùng đủ các loại nguyên liệu khác nhau để làm nút chai – từ việc gỗ cây kiểu phôi bào, hoặc dùng bọc vải mềm hoặc một số nguyên vật liệu … rồi có thể là gắn xi hoặc những chất gần như thế lên nút chai cho kín để bảo quản rượu.Ngoài ra rượu vang thời đó thường được bảo quản trong thùng sồi/thùng gỗ nói chung và mở rót trực tiếp từ các thùng rượu vào ly lớn để uống.
Công nghệ làm nút bằng vỏ cây sồi xuất hiện đã làm thay đổi lớn ngành rượu vang trong mấy trăm năm qua, và một thời gian dài nó được xem là nguyên liệu tốt nhất để làm ra những nút bảo quản các chai vang tốt.Ngoài nút bằng vỏ gỗ sồi thì trong vài chục năm trở lại đây người ta còn dùng nhiều loại nguyên liệu khác nhau để làm nút chai như- Nút văn (nắp xoáy) làm bẳng kim loại. #Cực_kỳ_phổ_biến ngày nay! (#SCREWCAPS)- Nút zork – là loại nút làm bằng nhựa polymer tổng hợp – đây là một phát mình của người Úc và đươc nhiều hãng lớn sử dụng.- Nút Vinolok – một loại nút chai bằng thủy tinh cũng đã trở nên khá phổ biến- V v….
Như đã nêu trên đây, có nhiều loại nút để đóng nắp một chai vang nhưng quy tụ chung theo cách hiểu giản dị phổ biến nhất là #rượu_chai_nút _vặn, nắp chai kim loại, còn goi chung #screw_caps – mở bằng cách xoáy nắp chai ko cần dụng cụ mở, và #rượu_chai_nút_bấc/nút bần #corks – mở bằng cách cần có dụng cụ mở vang (khui rượu). Đây là 2 loại nắp/nút chai phổ biến nhất trên thị trường.
Những loại nắp chai khác trong khuôn khổ bài viết tôi xin ko nêu vì sẽ quá dài.Do phần này có nhiều từ kỹ thuật ko rành nên tôi xin phép tạm dịch theo cá nhân và sẽ để từ nguyên bản tiếng Anh.Trên thực tế thì việc rượu vang với nút chai cần dùng khui để mở (#corks) chia ra làm nhiều loại khác nhau và nhiều chai trong số đó làm bằng các nguyên vật liệu tổng hơp, bán tổng hợp… chứ ko làm bằng vỏ gỗ sồi tự nhiên, chúng là những loai sau đây:
1. #Synthetic_cork: Nút chai này được thiết kế để trông như nút bấc ( nút bần) và được tạo vẻ xốp cho nút, tuy nhiên nó hoàn toàn là sợi tổng hợp và chỉ tạo cảm giác của người mở chai như nút bấc mà thôi – nó dùng cho những chai vang ít tiền chất lượng thấp.
2. #Agglomerated_cork – (#Nút_kết_tụ): Đây là loại nút phổ biến của những chai Champagne hoặc sparkling nói chung. Để giải thích một cách chi tiết thì cần dùng nhiều thuật ngữ chuyên ngành kỹ thuật nhưng tóm lại chúng ta có thể hiểu một cách nôm na là nếu nút chai bấc được làm từ vỏ gỗ sồi tự nhiên thì nút chai kết tụ là được làm từ một dạng hạt ép và dùng chất keo kết dính lại để kết tụ rất chặt chẽ, kiểu gỗ ép dạng ván dăm so với gỗ thật. Ưu điểm của chúng là rất chăc chắn, gần như ko cho không khí lọt vào được, chịu áp lực rất tốt và rẻ hơn so với nút chai làm từ vỏ gỗ sồi. Nhược điểm là dạng nút này chỉ nên sử dụng để cho những chai vang có thể uống tươi trẻ ko cần ageing (nuôi dưỡng lâu năm).Sẽ có câu hỏi tại sao những chai Champagne đắt tiền lại làm bằng nút này? Nếu có dịp tôi sẽ có bài viết khác để làm rõ.
3. #Agglomerated_technical_corks (1+1)– (#Nút_kết_tụ_bán_tự_nhiên) – một dạng nút chai kết tụ và có phần cuối chỗ tiếp xúc với rượu vang trong chai được làm bằng vỏ gỗ sồi tự nhiên để tăng tính naturally cho nút.Ngoài ra còn một số nút khác đều ở dạng corks nhưng ko thể viết hết vì bài sẽ quá dài.Những loại nút trên đây đều có những ưu/nhược điểm riêng
4. Nút chai làm bằng #VỎ_SỒI_TỰ_NHIÊN_CORKS : đây là những nút chai lâu đời được sử dụng cho rượu vang khoảng từ đầu thế kỷ 18 đến nay và là dạng nút cao cấp nhất cho những chai vang tốt #tính_đến_thời_điểm_cách_đây_khoảng_vài_chục_năm. Dĩ nhiên nút tự nhiên cũng chia làm nhiều loại là loại nút tự nhiên 100% từ vỏ gỗ chất lượng cao và nút từ vỏ gỗ chất lượng thấp hơn. Nút được làm từ vỏ thân cây thuộc họ gỗ sồi – có tên là #Quercus_Suber mọc chủ yếu ở 2 quốc gia tây nam Âu trên bán đảo Iberia là #Bồ_Đào_Nha và #Tây_Ban_Nha. Loại sồi cho vỏ để làm nút vang này là loại sồi riêng biệt trồng để lấy vỏ cây để dùng vào việc làm nút chai vang, thân cây ko dùng làm thùng sồi ngâm rượu. Những loại sồi mà thân cây dùng để làm thùng sồi ngâm ủ rượu tốt nhất thì chủ yếu mọc ở #Pháp, #Mỹ hoặc một phần là #Slovenia (một quốc gia nhỏ nằm ở Nam Âu).
Một cách dễ hiểu là có những loại bò nuôi chỉ để vắt sữa và những loại chỉ để lấy thịt. Người ta trồng loại sồi để khai thác vỏ cây làm nút rượu này đến chừng khoảng vài chục tuổi thì bắt đầu cắt lớp vỏ của sồi ra để dùng cho việc làm nút rượu vang, sau khi bóc hết lớp vỏ này thì những cây sồi bị “lột trần” dần dần một lớp vỏ khác lại mọc lên tái tạo và sau khoảng 10 năm thì có thể thu hoach tiếp cho đến khi cây khoảng 200 tuổi. Môt số tài liệu có sự nhầm lẫn Bồ Đào Nha là quốc gia Địa Trung Hải, thực tế thì trong 2 quốc gia của bán đảo Iberia này thì BĐN ko tiếp giáp trực tiếp với biển Địa Trung Hải, chỉ có Tây Bân Nha là tiếp giáp biển này thôi. BĐN được ôm trọn bởi Đại Tây Dương.
Tuy nhiên bán đảo Iberia của 2 nước này là bán đảo được nằm trọn trong vùng đới lưu khí hậu của biển Địa Trung Hải – Đai Tây Dương – phù hợp nhất cho những cây họ sồi lấy vỏ này.Việc đóng chai bằng nút vỏ sồi tự nhiên trước đây được xem là hoàn hảo với rượu vang, đó là công nghệ tốt nhất để bào vệ chai rượu khỏi bị oxy hóa. Chai vang càng quý/tàng trữ lâu năm thì nút chai càng làm dài.
5. Nút #Corks_Pro : nút làm bằng vỏ sồi nhưng phần tiếp xúc với rượu được ngăn cách bằng một vài lớp màng mỏng để hóa chất trong nút chai ko bị tan lẫn vào rượu.
#Ưu_điểm_của_chai_vang_làm_từ_vỏ_sồi_tự_nhiên:
– Nút chai này mang đến nhiều thông điệp, nó gợi mở về tuổi của chai vang, chất lượng, nét văn hóa và lịch sử (#tôi_sẽ_chia_sẻ_cụ_thể_trong_phần_tiếp_theo). Khi mở chai rượu này thì với những người sành, họ sẽ đưa lên gần mũi để ngửi thoáng qua như cách chung ta đưa thoáng qua khi thử mùi nước hoa để biết được là rượu trong chai còn trẻ hay đã đủ tuổi để uống chuẩn, rượu có bị ảnh hường bởi nút hỏng hay ko? những chai rượu còn trẻ thì nút sồi còn tươi mùi vỏ cây, với những chai đã đủ tuổi thì rượu thấm đẫm vào vỏ nút tạo nên sự hòa quyện, cân bằng.
– Nút chai gỗ tự nhiên luôn luôn có những kẽ hở li ti để không khí (rất nhỏ) lọt vào làm thúc đẩy quá trình rượu trong chai được chuyển hóa theo khi tàng trữ, làm cho rượu trở nên ngon hơn theo thời gian.
– Bảo vệ môi trường do được làm từ vỏ cây tự nhiên, có thể chuyển hóa, tái tạo#Nhược_điểm_của_nút_bần_từ_vỏ_sồi_tự_nhiên:- Giá thành đắt nên thường chỉ phù hợp cho những chai rượu tốt giá cao.
– Do nút làm từ vỏ cây tự nhiên nên cũng giống như vang, #chất_lượng_ko_đồng_đều ở tất cả các nút như khi làm công nghiệp. Độ xốp của các vỏ cây là khác nhau nên độ xốp của nút chai cũng khác nhau, ảnh hưởng ko đều lên rượu bên trong các chai.
– Do làm từ gỗ tự nhiên nên nút dễ khô cong, dễ gãy vỡ làm hỏng rượu trong chai trong quá trình tàng trữ, việc tàng trữ mất nhiều công sức bảo quản.
– Trong quá trình sản xuất nút vỏ gỗ sồi người ta cần cho một số #chất_hoát_học để sát trùng vỏ gỗ sồi, chất chống mốc (dù là trong ngưỡng cho phép an toàn với sức khỏe) trước khi cắt nhỏ ra để làm nút – gọi tắt là TCA (Tri- Chloro-Anisole). Tuy nhiên khi đóng nút chai nhiều khi chất hóa học tan vào trong rượu #gây_ra_ô_nhiễm và làm hỏng khá nhiều rượu (khi uống ta ngửi thấy mùi hóa chất như mùi ẩm mốc của căn phòng tối tăm lâu ngày ko có ai ở hoặc mùi bìa carton ngấm nước, mùi hóa chất rõ nét…).
Việc rượu bị hỏng khá nhiều trong việc bảo quản khi làm bằng nút bấc vỏ gỗ sồi tự nhiên khiến nhiều nhà hãng rượu và giới tiêu thu ko hải lòng, đặc biệt người mua nếu đem về nhà uống hoặc đem đi xa mà bị chai rượu nút hỏng hóa chất này thì ko thể đổi được ở nơi đã mua. Theo các số liệu # nhau thì lượng rượu bị ảnh hưởng do nút chai này xê dịch từ khoảng 3% đến khoảng 7%, thậm chí là 10%, tùy nơi và tùy nhà sản xuất.
– Nút bấc vì là chất thảo mộc nên chỉ có thể lưu trữ được khoảng đôi ba chục năm dù điều kiện bảo quản rất tốt, sau đó #nút_bị_mủn_rữa ra. Vì thế nên những chai rươu lâu năm thì hoặc nhà sản xuất phải có công nghệ thay đổi nút cũ bằng nút mới cho khéo để ko bị rươu oxy hóa khi thay nút, hoặc những người mua về và tàng trữ buộc phải chấp nhận lúc mở rượu ra thì nút vỡ vụn và các mảnh vỡ của nút hòa lần luôn vào chai rượu quý. (những ai đã thử uống những chai rượu quý để lâu mấy chục năm sẽ biết cái cảm giác hồi hộp/lo âu khi mở nút chai vì khả năng rất lớn là nút sẽ bị vỡ nát luôn trong quá trình khui chai rượu- Một cảm giác thoáng hồi hộp lo âu ko mấy dễ chịu!)
Với #những_nhược_điểm_lón như thế nên khoảng thập niên 1960 – 1970 đến nay đã có #nhiều_công_nghệ_làm_nút_chai_mới ra đời nhằm khắc phục những lỗi đó của nút bấc, trong số những công nghệ này được rất nhiều hãng lớn áp dụng như đã nêu trên đây và nút xoáy (nắp văn kim loại – screwcaps) như sẽ trình bày ở bài tiếp theo sau bài này!
Trân trọng
Gianni Giang Hoàng
